اما حقیقت امر آن است که خداوند رحمان، وقتی که انسان را خلق کرد، یعنی بسیار پیشتر از دوران فلاسفه یونان، نه تنها اخلاق خوش را سرلوحه کارهای او قرار داد که نیل به سعادت کل را از طریق کسب فضایل اخلاقی هدف غایی انسان برشمرد. وقتی موسای کلیم(ع) به پیامبری منصوب شد، خدای مهربان، دین او را با افزون اصول اخلاقی کامل کرد و از آن پس اخلاق، در کنار احکام و عبادات، ستون سوم دین را تشکیل داد. در آیه 83 سوره مبارکه بقره، چنین آمده است:
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم: وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لاَ تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْنًا....(و چون از فرزندان اسرائيل پيمان محكم گرفتيم كه جز خدا را نپرستيد و به پدر و مادر و خويشان و يتيمان و مستمندان احسان كنيد و با مردم [به زبان] خوش سخن بگوييد...)
خوش سخن گفتن با مردم، بعد از رفتار نیکو به پدر و مادر و خویشان و یتمیان و مستمندان، نخستین سفارش های الهی به انجام کارهای نیک و پسندیده بود. این سفارش خود حضرت موسی (ع) را در بر می گرفت. یعنی که پیامبران الهی، خود بهترین نمونه اخلاق خوش بودند. تا با بهترین گفتار و رفتار، به مردم بگویند که خداوند رحمان تا چه آنان را دوست دارد. آنان را خلق و ازهمه نعمات متنعم و روزی آنان را بی منت فراهم ساخته است و در مقابل، پس از پرستش و ستایش خالق و روزی رسان خود، می خواهد که با مردم رفتار پسندیده داشته با آنان به زبان خوش سخن گویند.
خداوند منان، حتی وقتی که حضرت موسی و جناب هارون برادرش را هم به قصد تنبه و تذکر به سوی فرعون مشرک مدعی خداوندی فرستاد، به آنان امر کرد که با فرعون به زبان خوش سخن گویند: فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَّيِّنًا لَّعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَى﴿طه-۴۴﴾(و با او سخنى نرم گوييد شايد كه پند پذيرد يا بترسد). به گفته امام صادق(ع)، یعنی فرعون را که "ولید"نام داشت به اسم نخوانند، بلکه او را به کنیه ولید بن المصعب بنامند و در تبلیغ خود به تند سخن نرانند.
زمانی که نوبت نبوت به عیسی روح الله(ع) رسید، آن حضرت کلمه "عشق" را مطرح ساخت. در آرای الهیون مسیحی، عشق عیسوی، سه ویژگی ممتاز دارد؛ پذیرش، احترام و توجه مثبت.
نهایت آنکه با بعثت سید المرسیلین و خاتم النبیین(ص)، اخلاق مقام بس ممتاز یافت. حضرتش یک بار فرمودند که اخلاق همه دین است و در جایی دیگر، نیمی از دین است و به تصریح فرمودند که "انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق." آن حضرت خود مظهر اخلاق خوش بود، و گفتار و رفتارش عالی ترین نمونه سخن و عمل الهی. علی علیه السلام در تعریف از اخلاق آن حضرت می فرماید:
”حضرترسول(ص) در مراودات اجتماعي دائما خوشرو و خندان و سهل الخلق و ملايم بود. هرگز خشن وسنگدل و پرخاشگر وبدزبان و عيبجو و مديحه گر نبود. سه چيز را از خود دور کرده بود: مجادله در سخن، پرگويي،و دخالت در کاري که به او مربوط نبود. به علاوه، کسي را مذمت و سرزنش و از لغزش و عيوب پنهاني مردم جستجو نمي کرد. هرگز سخن نمي گفت مگر در مورد اموري که ثواب الهي را اميد داشت و هرگز کلام کسي را قطع نمي کرد“.بی دلیل نیست که خداوند رحمان، خلق خوش ایشان را در کلام وحی چنین ستوده است: وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ ﴿القلم- ۴﴾(و راستى كه تو را خويى والاست.)
البته این خلق خوش و رفتار پسندیده نیز از رحمت الهی بود تا محبوب ترین فرستاده اش که پیامبر رحمت است، در جلب قلوب مردم به نهایت موفق باشد: فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِكَ ... ﴿آل عمران-۱۵۹﴾(پس به [بركت] رحمت الهى با آنان نرمخو [و پرمهر] شدى و اگر تندخو و سختدل بودى قطعا از پيرامون تو پراكنده مىشدند.)
